Pięcioro manifestantów, trzy transparenty i podejrzenie o znieważenie pomnika „żołnierzy wyklętych”. Jaką decyzję podejmie toruńska prokuratura w sprawie aktywistów, którzy pod koniec lutego chcieli przypomnieć mieszkańcom o mniej chwalebnych kartach powojennego podziemia?
Skrajnie prawicowy historyk będący szefem publicystyki TVP Info, Tadeusz Płużański zagroził, że poda do sądu Włodzimierza Czarzastego, Joannę Senyszyn i mnie. Chodzi o krytyczne wypowiedzi wobec części żołnierzy wyklętych, a w moim przypadku nazwanie „Ognia”, „Burego” i „Łupaszki” zbrodniarzami. „Pozwiemy te wszystkie osoby za szarganie narodowych autorytetów, szarganie polskich świętości” – ogłosił Płużański, a wkrótce potem obwieścił, że złoży pozew zbiorowy przeciwko wszystkim krytykom wyklętych. Trudno dociec, jakie paragrafy miałyby być podstawą procesu. Zbrodnie wielu żołnierzy antykomunistycznego podziemia są udokumentowane i wiedza na ich temat jest powszechnie dostępna. Trwają dyskusje na temat interpretacji i oceny ich działań, ale mało kto kwestionuje fakt dokonywania przez wyklętych mordów i kradzieży. Skąd więc groźby Płużańskiego? Z pewnością nie chodzi tu o prawdę historyczną,Czytaj dalej >>>
Około dwustu osób przeszło dziś w milczeniu przez centrum Warszawy, przypominając o mrocznych kartach działalności „żołnierzy wyklętych”. Pod IPN-owskim Przystankiem Historia pozostawiono świece i tablicę z nazwami miejscowości, w których „bojownicy o wolną Polskę” skierowali broń przeciwko cywilnym mieszkańcom.
187 zniczy zapłonęło przed wrocławskim kościołem garnizonowym na cześć tyluż ofiar „żołnierzy wyklętych”, które w momencie, gdy „bojownicy o wolną Polskę” pozbawili je życia miały mniej niż 18 lat. Cenną inicjatywę zorganizowały struktury SLD w stolicy Dolnego Śląska. Również w Warszawie planowany jest na dziś marsz pamięci ofiar antykomunistycznego podziemia.
„W błogosławionym zaśnięciu wieczne odpoczywanie, racz dać, Panie, sługom Twoim…”. Pauza. Zanim batiuszka Jan Romańczuk dokończy nabożeństwo w intencji zamordowanych przez oddział Romualda Rajsa, musi założyć okulary. Inaczej nie da rady odczytać imion tych, za których się modli. Mógłby kontynuować „za wszystkich niewinnie zabitych”, zgromadzeni i tak wiedzieliby, jaka tragedia stoi za tymi czterema słowami. Ale wyczyta wszystkich z imienia.
Zakończył się marsz nacjonalistów w Hajnówce. Bynajmniej nie imponującą rozmiarami grupę pod flagami ONR, pokrzykującą głównie hasła antykomunistyczne, pilnie ochraniała policja. Obywatele RP, którzy próbowali stanąć na trasie, zostali z niej siłą sprowadzeni.
Platforma Obywatelska, której „zawdzięczamy” ustanowienie oficjalnego święta ku czci „żołnierzy wyklętych”, postanowiła zabrać głos w sprawie gloryfikowania jednej z najmroczniejszych postaci w tym gronie – Romualda Rajsa „Burego”. I znowu chce się powiedzieć: opozycjo, lepiej się nie odzywaj.
Jak co roku w regionie hajnowskim koniec stycznia i początek lutego to czas, gdy wspomina się ofiary „wyklętego bohatera” – kpt. Romualda Rajsa „Burego”. 27 stycznia jego oddział porwał z Łozic kilkudziesięciu chłopów razem z wozami. 31 stycznia ci, którzy byli prawosławnymi Białorusinami, zostali rozstrzelani. Katolików wypuszczono.
Hołubi ją IPN, radiowa jedynka dała jej przestrzeń na udzielenie wywiadu, w którym sformułowania obraźliwe dla polskich prawosławnych mieszały się ze stwierdzeniami zwyczajnie fałszywymi. Reżyserka Ewa Szakalicka wyrasta na nową bohaterkę „dobrej zmiany” – od tego roku zasiądzie w komisji eksperckiej Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.
Instytut Pamięci Narodowej przekroczył kolejną granicę. Gloryfikuje „żołnierza wyklętego”, którego sam w 2005 r. uznał za sprawcę „czynów o znamionach ludobójstwa”.
Żeby pracować jako specjalista w Biurze Poszukiwań i Identyfikacji w Oddziale IPN w Białymstoku, trzeba legitymować się ukończeniem teologii i kwalifikacjami katechety. Dodatkowo dobrze być radnym w Hajnówce i popierać marsze ONR ku czci „Burego”. Oraz nazywać się Bogusław Łabędzki.
W Skawinie na lekcji polskiego dzieci odgrywały scenę strzelania przez funkcjonariusza UB w potylicę „żołnierzom wyklętym”. W Białymstoku pracownik IPN z tytułami naukowymi opowiada, że „Bury”, który przez ten sam IPN kilka lat temu został uznany za bandytę, jest bohaterem, a ofiary zginęły przez własną nieroztropność. Witamy w państwie PiS. Znamienne, że dyrektorka szkoły, w której dzieci udawały egzekucję, była zdziwiona całym „zamieszaniem”. Przecież uczniowie, którzy brali udział w przedstawieniu mieli 11 lat i potrafią już abstrakcyjnie i krytycznie myśleć. Pani polonistka też uważa, że wszystko było jak trzeba. – Cała lekcja trwała 40 minut, z czego 35 poświęciliśmy dobru, czyli postaciom żołnierzy wyklętych – mówiła polonistka. – W przedostatniej scenie pojawiły się postaci czterech ubeków, którzy prowadzili przesłuchanie. SamaCzytaj dalej >>>
„Bury” niby zabijał, ale tylko czasem. Właściwie to sam nie zabijał, tylko nie umiał dopilnować dowódców pododdziałów, ale tak naprawdę i do nich trudno mieć pretensje, bo strzelali głównie do „złych”. Z żenującą apologią jednego z owianych złą sławą „żołnierzy wyklętych” wystąpił w środę historyk z IPN na wykładzie w Białymstoku.
Ciągłe poczucie niepokoju – to jeden z najstraszniejszych owoców wojny. Niszczenie mienia, przymusowe zaciągi, grabieże, gwałty, utrata bliskich osób – podczas działań zbrojnych to wszystko jest realnością, która nie pozwala spać spokojnie zwykłym ludziom. Świadomość, że w każdej chwili mogą nadejść mężczyźni z karabinami i zabrać wszystko, jest dla nas, ludzi ukształtowanych w czasach pokoju, trudnym do uświadomienia koszmarem. Tak też było w Polsce w roku 1945 roku. Gehenna hitlerowskiej okupacji sprawiła, że ludzie pragnęli przede wszystkim spokoju. Odbudowa psychologicznej i bytowej stabilności była zapewne dużo ważniejsza od marzeń o takim czy innym porządku ustrojowym. Czy w takiej sytuacji odruchem najwyższej troski o dobro wspólnoty nie jest utrzymanie pokoju i spójności społecznej? Czy odłożenie karabinu nie jest najlepszym co możnaCzytaj dalej >>>
– Przepraszam, na ulicę 3 Maja dobrze idziemy? Okolica jest praktycznie pusta. Niedziela, wczesne popołudnie, mieszkańcy wrócili już z cerkwi albo – znacznie rzadziej – kościoła, spędzają czas w domach. Przypadkowo zagadnięta na osiedlowej ulicy kobieta przygląda nam się z zaskoczeniem i niepewnością graniczącymi z obawą. Nie, to nie tędy, to w drugą stronę, pokazuje i bez zwłoki oddala się. Nie mamy wątpliwości – była pewna, że młodzi ludzie, którzy nie są stąd, niechybnie przyjechali na marsz narodowców. Albo na jego blokadę. Oba zaczynają się za kilka godzin. Wielu mieszkańców wolałoby, żeby nie było żadnego.
„Za rok wrócimy i pokażemy tej czerwonej Hajnówce jak bardzo kochamy Żołnierzy Wyklętych” – krzyczał jeden z nacjonalistów na wiecu kończącym marsz skrajnej prawicy. Frekwencja nie dopisała. Mieszkańcy miasta jednoznacznie byli po stronie antyfaszystów, organizatorów kontrdemonstracji.
Sąd Okręgowy w Białymstoku nie podzielił argumentów władz Hajnówki i zgodził się na marsz pamięci „żołnierzy wyklętych” w najbliższą niedzielę. Przeciwko gloryfikowaniu kata prawosławnych wsi będą protestować antyfaszyści oraz Obywatele RP.
Organizacja PiS w Wydminach, ramię w ramię z miejscowym ONR, zaprasza do czczenia „Burego” jako bohatera. Za nic mają najwyraźniej ustalenia IPN w sprawie „działalności” tego „bojownika o wolną Polskę”, którego szlak bojowy znaczyły spalone prawosławne wsie.
Nawet IPN musiał przyznać, że mord oddziału Romualda Rajsa „Burego” na prawosławnych Białorusinach z powiatu bielskiego nosił cechy ludobójstwa, zbrodni motywowanej religijnie i narodowo, nie miał nic wspólnego z „walką o wolną Polskę”. Razem z bliskimi ofiar i przedstawicielami samorządu lokalnego pamięć zabitych przez „żołnierzy wyklętych” uczcili w 71. rocznicę tragedii aktywiści podlaskiego okręgu Razem.
Kontrast pomiędzy miejscowymi – starszymi ludźmi z prowincji, a miejską młodzieżą z marszu jest uderzający i oczywisty. Przez myśl przemyka mi frazes o “młodych wykształconych z dużych ośrodków”, tak absurdalny w tych okolicznościach.
Maciej Wiśniowski
Małgorzata Kulbaczewska-Figat
Piotr Nowak, Weronika Książek, Bojan Stanisławski, Jerzy Szygiel
Rafał Bakalarczyk, Piotr Gadzinowski, Piotr Ikonowicz, Grzegorz Waliński, Bolesław Jaszczuk, Jarosław Pietrzak, Piotr Kuligowski, Damian Duszczenko, Piotr Szumlewicz, Agnieszka Wołk-Łaniewska, Tadeusz Jasiński, Łukasz Moll, Michał Pytlik, Mirosław Karwat
2xMW Sp. z o.o.
ul. Żurawia 45
00-680 Warszawa
tel. 530 330 130
