Badania pracowni IRBIS stawiają poważne wyzwania obserwatorowi, który chciałby zrozumieć, czym kierują się Polacy w swoich ocenach samych siebie i innych narodów.
Mimo toczącej się w Polsce bezpardonowej wojny politycznej i podziału społeczeństwa, gdy padło pytanie o stosunek do samych siebie, 86 proc. Polaków odpowiedziało, że ma stosunek pozytywny. Wyborcy Zjednoczonej Prawicy zachwyt w stosunku do narodu polskiego wyrażają w 90 proc., zaś opozycji 80 proc. Jedynym racjonalnym wytłumaczeniem tak wysokiego poziomu ocen pozytywnych jest to, że każda z grup pod pojęciem „naród polski” ma na myśli siebie samych i swoich współwyznawców.
Przytłaczająca większość Polaków zachwycona jest też bezrefleksyjnie Amerykanami – sympatię wobec nich wyraża 64 proc. pytanych. Jedynie 3 proc. ma wobec nich odczucia negatywne.
Ciekawie wygląda stosunek Polaków do największych sąsiadów: Niemiec i Polski. 51 proc. ocenia Niemców z sympatią, a 14 proc. ma wobec nich krytyczny stosunek. Tylko 27 proc. zwolenników prawicy deklaruje sympatię do Niemców, ale 75 proc. ze strony zwolenników opozycji, czemu trudno się dziwić: prawica poddaje się swojej propagandzie, że „opcja niemiecka” wciąż jest dla nas zagrożeniem.
Zaskakujące, że podobnie odnosimy się do Rosjan: 47,3 ocenia ich pozytywnie, a 14,4 proc. – negatywnie.
Poza tym w zasadzie trudno mówić, żeby kogoś Polacy zdecydowanie nie lubili: 52 proc. ma pozytywny stosunek do Ukraińców (9,3 proc. negatywny), 47,7 wyraża swą sympatie do Żydów (negatywnie ocenia ich co dziesiąty Polak). Lubimy Litwinów (58 proc.), Francuzów (56 proc.), Białorusinów (56 proc.) i nawet Japończyków, choć trudno szukać Polaków, którzy o tym kraju mieliby jakąś choćby średniego poziomu wiedzę.
Na samym dole tabeli znajdują się, niejako tradycyjnie, Arabowie i Romowie. Do tych pierwszych z sympatią odnosi się jedynie 26 proc. Polaków, a do Romów 32 proc. Też raczej nic o tych dwóch narodach nie wiedząc, a postrzegając ich przez pryzmat powszechnych stereotypów.
Trudno oprzeć się wrażeniu, że w świetle powyższego badania Polacy oceniają innych nie mając ku temu ani potrzebnej wiedzy, ani chęci jej uzupełnienia.