Mieszkanie socjalne to forma pomocy, która ma zabezpieczyć jedną z głównych potrzeb, jaką jest dach nad głową. Lokale socjalne są przyznawane najuboższym, po spełnieniu określonych warunków. Każda gmina jest zobowiązana do zapewnienia określonej liczby mieszkań socjalnych, jednak potrzebujących jest więcej, niż dostępnych nieruchomości.
Czym jest mieszkanie socjalne?
Mieszkanie socjalne to lokal mieszkalny przydzielany przez gminę najbardziej potrzebującym mieszkańcom. Tego typu mieszkania najczęściej charakteryzują się niskim standardem i małą powierzchnią. Często są zlokalizowane w starych budynkach lub kamienicach nieoferujących udogodnień. Może się zdarzyć, że na kilka mieszkań socjalnych będzie przypadać jedna wspólna toaleta i łazienka.
Stan techniczny lokalu i budynku musi jednak pozwalać na użytkowanie, a lokal musi umożliwiać zamieszkiwanie. Powierzchnia pokoi przypadająca na jednego najemcę nie może być mniejsza niż 5 metrów kwadratowych. Jeśli lokal jest przydzielony jednej osobie, to jego powierzchnia nie może być mniejsza niż 10 metrów kwadratowych.
Kto może dostać mieszkanie socjalne?
Podstawowym kryterium decydującym o przydziale mieszkania socjalnego jest dochód. Każda gmina może określić pułap dochodu uprawniający do skorzystania z lokalu socjalnego. Z reguły jest on określany jako procent najniższej emerytury. Osoby, które będą uzyskiwać wyższy dochód na osobę w gospodarstwie domowym, niż wskazany w uchwale rady gminy, nie otrzymają prawa do lokalu socjalnego.
Dodatkowe czynniki brane pod uwagę, takie jak niepełnosprawność, samotne wychowywanie dziecka, czy zamieszkiwanie lokalu nienadającego się do użytku określają miejsce kandydata w kolejce oczekujących. Gmina ma możliwość ustalania kryteriów przydzielania lokali socjalnych, które będą obowiązywały na jej terenie.
Prawo do mieszkania socjalnego może też zostać przyznane osobom eksmitowanym z innych lokali lub lokatorom domów przeznaczonych do rozbiórki.
W jaki sposób ubiegać się o mieszkanie socjalne?
Mieszkania socjalne są przyznawane przez miasto lub gminę po rozpatrzeniu złożonych podań. Wniosek musi zawierać szczegółowe dane osoby ubiegającej się o przyznanie lokalu:
- imię i nazwisko,
- PESEL,
- miejsce zamieszkania,
- adres do korespondencji,
- źródło i wysokość dochodów osiąganych przez wszystkie osoby w gospodarstwie domowym,
- liczbę osób na utrzymaniu.
We wniosku należy szczegółowo opisać sytuację życiową i finansową oraz podać wszystkie czynniki mogące mieć wpływ na decyzję o przyznaniu lokalu.
Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające powody ubiegania się o przyznanie lokalu socjalnego. Niezbędne będzie:
- zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości dochodów,
- dokument potwierdzający aktualne miejsce zamieszkania,
- dokumenty potwierdzające stan cywilny czy stopień niepełnosprawności.
Warto również przedstawić dokumenty, które potwierdzą zajście okoliczności, które wpłynęły na pogorszenie naszej sytuacji.
Gdzie złożyć wniosek i kto wyda decyzję?
Wniosek przygotowany na wzorze obowiązującym w danej gminie najlepiej złożyć bezpośrednio w urzędzie gminy. W przypadku wątpliwości lub w celu weryfikacji kompletności składanych dokumentów warto skonsultować się z pracownikiem urzędu.
O przyznaniu lokalu, odmowie lub umieszczeniu kandydata w kolejce oczekujących decyduje odpowiedni departament w urzędzie miasta, lub gminy.
Lokal socjalny może być też przyznany przez sąd w postępowaniu eksmisyjnym. W takim przypadku obowiązkiem gminy jest zapewnienie odpowiedniego mieszkania, a eksmisja może zostać przeprowadzona dopiero po udostępnieniu lokalu. W praktyce może to trwać nawet kilka lat.
Lokal socjalny nie będzie przyznany przez sąd, jeśli powodem eksmisji jest stosowanie przemocy, niszczenie wynajmowanego lokalu lub zakłócanie spokoju. Mieszkania socjalnego nie uzyskają również osoby, które są w stanie samodzielnie znaleźć inne lokum.
Ile trzeba czekać na mieszkanie socjalne?
Co prawda obowiązkiem gminy jest zapewnienie odpowiedniej liczby lokali zastępczych, to w wielu przypadkach nie dysponują one odpowiednimi nieruchomościami. Mimo że gminy mogą posiadać na swoim obszarze pustostany, to brak środków finansowych sprawia, że nie są one w stanie realizować remontów i adaptacji umożliwiających poprawę stanu technicznego nieruchomości i dostosowanie ich do potrzeb lokatorów.
Nowych lokali komunalnych oddaje się w skali kraju bardzo mało, natomiast tańsze lokale socjalne powstają w znikomych liczbach. To sprawia, że w zależności od miasta, czas oczekiwania na mieszkanie socjalne może wynosić nawet kilka lat.
Na jakich zasadach można korzystać z mieszkania socjalnego?
Z mieszkania socjalnego można korzystać na warunkach określonych w umowie. Zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów jest ona zawierana na czas określony. Lokator jest zobowiązany do płacenia comiesięcznego czynszu, którego wysokość nie może przekroczyć połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy. Zobowiązany jest też dbać o nieruchomość i stosować się do norm społecznych, aby nie zakłócać porządku i spokoju innych lokatorów.
Lokal socjalny można użytkować do czasu uzyskania tytułu prawnego do innego lokalu mieszkalnego. Mieszkanie socjalne nie jest i nigdy nie będzie własnością lokatora. Może on lokal użytkować, ale nie może go przekazać w darowiźnie, wynająć innej osobie lub sprzedać.
Przez jaki czas można korzystać z lokalu?
Ustawa o ochronie praw lokatorów mówi, że umowę najmu socjalnego lokalu zawiera się na czas oznaczony. Stawka czynszu w przypadku najmu socjalnego lokalu nie może przekraczać połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy. Gmina może wypowiedzieć najemcy umowę najmu socjalnego lokalu bez zachowania terminu wypowiedzenia, jeżeli uzyskał on tytuł prawny do innego lokalu i może go używać.
W przeciwieństwie do lokalu komunalnego mieszkania socjalnego nie można wykupić na własność. Założenie jest takie, że lokal socjalny ma służyć lokatorom do czasu poprawy ich sytuacji materialnej. W momencie, gdy będą się oni mogli przeprowadzić do innego mieszkania, powinni zwolnić lokal socjalny, aby gmina mogła przekazać go innym potrzebującym.
Z lokalu można korzystać przez czas określony w umowie. Są ona zawierane najczęściej na okres od 1 do 5 lat i mogą być przedłużane. Umowa może zostać wypowiedziana wcześniej, na przykład w sytuacji znalezienia przez lokatora innej nieruchomości.
Mieszkanie socjalne a komunalne
Mieszkania socjalne to lokale przydzielane osobom w trudnej sytuacji finansowej, które nie mogą sobie pozwolić na zakup mieszkania, ani jego wynajęcie na zasadach rynkowych. Zarówno lokale socjalne, jak i mieszkania komunalne to forma pomocy osobom o niskich dochodach.
W przypadku mieszkań komunalnych próg dochodowy uprawniający do przyznania lokalu jest wyższym poziomie, miesięczny czynsz uzależniony od poziomu dochodu będzie wyższy, za to mieszkanie będzie prawdopodobnie oferować lepszy standard.
Lokale socjalne są przyznawane najuboższym, a umowa jest zawierana na okres minimum 6 miesięcy. W przypadku mieszkań komunalnych jest to czas nieoznaczony.
