„Marksizm kulturowy”, czyli mainstreaming nazistowskiego bełkotu

Kiedyś była tylko „żydokomuna”, wszystko było łatwiejsze. Powszechna hipsteryzacja dotknęła jednak również niektórych obszarów kultury politycznej. Teraz prawica nawet swój obłąkańczy antykomuznim musi sprzedawać z przylepioną doń rudą brodą i w RayBanach. I tak na Placu Zbawiciela polskiej prawicowej kultury politycznej też rozwinął się w końcu dorodny kwiat „marksizmu kulturowego”. Kolejny spiskowo-nagonkowy bon mot o czarownych korzeniach.

Nowa prawicowa fala w wydaniu neotradycjonalistów, tożsamościowców, protofaszystów, liberatarian i zwyczajnych autorytarnych głupków okazała się generatorem potężnych dawek konspiratorskiego wariactwa. Niektóre elementy agit-propu były bardzo przewidywalne: uchodźcy, imigranci, Rosjanie, Żydzi, Niemcy, Bruksela… Ale są też takie nieco bardziej zniuansowane, przeznaczone albo dla bardziej wymagających odbiorców, albo dla stęsknionych za prawdziwie antykomunistycznym kręćkiem.

Dużą popularność na prawicy zdobyła w ostatnich latach, wcale modna już od dawna w Stanach Zjednoczonych, fraza „marksizm kulturowy”. Jest to, a jakże, owoc dalszych wytężonych poszukiwań mrocznych czerwonych sił, które nie ustają w realizacji  globalnego, tajnego sprzysiężenia przeciw wolnej ludzkości.

Na rodzimym gruncie jednym z najbardziej niestrudzonych tropicieli „marksizmu kulturowego”, tej komunistycznej hydry-kameleona czającej się w każdym sojowym latte jest Stanisław Michalkiewicz – trendsetter i guru prawicowej intelektualnej chuliganerii. Zarówno w swoich licznych exposé umieszczonych na portalu YouTube, jak i w tekstach tłumaczy on chętnie, jak to obserwować możemy obecnie przebieg „światowej rewolucji komunistycznej”, dość trochę – jedno z ulubionych słówek red. Michalkiewicza – „spostrzegawczości”.

O ile jego nudne i przewidywalne antykomunistyczne pogadanki robią furorę w internecie wśród zmęczonej rzeczywistością i nieprzesadnie inteligentnej młodzieży, o tyle nie są szczególnie szkodliwe. Oczywiście, zatruwają debatę polityczną w sposób potworny, ale też nie tak powszechny jak propagandowa nawała PiS-u czy tzw. opozycji demokratycznej.

O prawdziwych niebezpieczeństwach nagonkowej antykomunistycznej gadaniny przekonać mogliśmy się w 2011 r. Wówczas to zafrasowany kierunkiem, w którym podąża ludzkość, tzw. obrońca wartości Anders Breivik dokonał masowego morderstwa na 77 uczestnikach socjaldemokratycznej, młodzieżowej imprezy w Norwegii. Swój głęboki zbójczy niepokój motywował właśnie zbierającym rzekomo wielkie żniwo „marksizmem kulturowym”.

Gdy terrorysta Breivik opowiadał te bzdury, to, choć powoli wdzierały się do centrum prawicowej propagandy, wówczas wciąż jednak wiły się jeszcze gdzieś na jej peryferiach. Tamy, które umożliwiły przepływ tych ekskrementów do głównego rynsztoku, padły przy okazji serii symbolicznych wydarzeń, takich jak wybór Trumpa na stanowisko prezydenta USA, czy Brexit.

Rychło w świecie anglosaskim termin „cultural Marxism” stał się swoistym leitmotivem dla prawicy (zwłaszcza tej pretendującej do antysystemowości); bezustannie ostrzegało przed nim niemal całe imperium agitacyjne Steve’a Bannona, byłego doradcy Białego Domu. Szybko też zaczął przenikać do propagandy tych środowisk wszędzie na świecie. Np. w trakcie kampanii wyborczej, zakończonej zwycięstwem, Jair Bolsonaro, obecny prezydent Brazylii o poglądach iście faszystowskich, cały czas grzmiał o tym zagrożeniu.

Klisza ta przenika do głównego nurtu również w Europie, co jest szczególnie groźne nie tylko w kontekście prawicowego terroryzmu. Fakt, iż fraza ta, z ekstremistycznej paplaniny przekształca się w punkt odniesienia w debacie publicznej, oznacza niestetybezpośrednie nawiązanie do ponurego okresu lat 30. I nie ma w tym żadnej demagogii czy przesady.

W USA posługują się tym terminem nawet liberałowie. Np. znany publicysta New York Times David Brooks ubolewał w listopadzie 2018 r. nad tym jak to dzisiejsza młodzież „ma tendencje do ulegania wpływom marksizmu kulturowego, który stał się lingua franca akademickich elit”. Zaś Molly Worthen, jeszcze w tym roku, w kwietniu cytowała rozprawiała o „marksizmie kulturowym” na szpaltach Times. Wprawdzie napisała o tym kilka krytycznych słów, ale nie wyjaśniła w ogóle o chodzi i skąd się wziął ten związek frazeologiczny. Po prostu zaznaczyła, że to jedna z rzeczy, „na które konserwatyści narzekają”. W 2017 r. zaś, w tym samym publikatorze, w tekście o Stevie Bannonie, pada sformułowanie, iż obawiał się on, że „globaliści” narzucą „Stanom Zjednoczonym marksizm kulturowy”. W New York Magazine zaś, kilka miesięcy później, Andrew Sullivan potępia „marksistów kulturowych” za wichrzycielstwo i oskarża ich o inspirowanie ruchów na rzecz sprawiedliwości społecznej; zwłaszcza wśród młodzieży akademickiej.

Dziennikarze Washington Post, i nie tylko, przywoływali często sformułowanie „marksizm kulturowy” opisując agitację przedwyborczą Jaira Bolsonaro. Upowszechniły się też twierdzenia, iż jest to symbol propagandowego stylu nowej fali prawicowych hipsterów – białych nacjonalistów, którzy chcą być fajni. W materiale z 30 listopada 2016 r. w WP znajdujemy nawet precyzyjny lifestyle’owy opis tego, jak „marksizm kulturowy” wpływa na estetykę białych mężczyzn w USA, którzy nawet stosują szczególne fryzury, by podkreślić, że ich „białość” została przez to złowieszcze zjawisko naruszona.

Istotą „marksizmu kulturowego” jest teza głosząca, że komunistom nie udało się zniszczyć „świata zachodu” czy „uniwersum zachodnich wartości” przy pomocy globalnej rewolty robotniczej, więc teraz realizują oni swój niecny plan podważając binarny podział płciowy, gardłując w kółko o genderowych tożsamościach, powodując masowe odejście od wartości chrześcijańskich na rzecz jakiegoś konglomeratu cynizmu, hedonizmu i nihilizmu, ogólnie cywilizacji śmierci, budując wielokulturowe społeczeństwa, itd.

Wszystko, od homoseksualistów po potoki muzułmańskiej emigracji, jest w tej narracji częścią spisku na rzecz ostatecznej finalizacji budowy międzynarodowego komunizmu; cel, któremu Lenin i Trocki ostatecznie wszak nie podołali.

Dla osoby przytomnej iteracja taka jest już w pierwszym czytaniu oczywistą szajbą. Poszerzeniem spektrum swobód obyczajowych, skuteczniejszą inkluzją osób nieheteronormatywnych, pogłębianiem wiedzy o ludzkiej seksualności, w końcu wielokulturowością czy sekularyzmem może interesować się każdy i w żaden sposób nie określa to jednoznacznie profilu politycznego takiej osoby. Większość ludzi aktywnie działających w tych obszarach robi to z pobudek związanych z obroną praw człowieka czy wolności obywatelskich. Owszem, wcale prawdopodobne jest, że osoba o przekonaniach socjalistycznych będzie podchodziła do tych zagadnień życzliwie, lecz równie możliwe jest, że znajdzie się w jednym szeregu z chadekiem, liberałem czy umiarkowanym konserwatystą. Przedstawianie tego konglomeratu jako treści prowadzonej potajemnie rewolucji komunistycznej na całym świecie świadczyć może albo o wyjątkowo złej woli, albo o obłąkaniu.

By jednak dostrzec nieco szerszy historyczno-ideowy kontekst, warto zagłębić się w kilka niuansów, które głosiciele zagrożenia „marksizmem kulturowym” chętnie eksponują. Na przykład, są oni szczególnie swarliwi w odniesieniu do tzw. szkoły frankfurckiej. Jest to nurt rozważań, badań i interpretacji filozoficznych i socjologicznych, który zasłynął sformułowaniem szczególnego rodzaju krytycznego podejścia poznawczego, nazywanego niekiedy teorią krytyczną. Nazwa tej tendencji intelektualnej wywodzi się z faktu, iż u jej podstaw legła wspólna praca naukowców z Instytutu Badań Społecznych Uniwersytetu we Frankfurcie nad Menem. Później rozszerzyła się ona także na paryską École normale supérieure i nowojorski Uniwersytet Columbia, by pod koniec lat 40. powrócić znów do macierzystego ośrodka. Za najważniejszych przedstawicieli szkoły frankfurckiej uważa się takich badaczy jak Max Horkheimer, Theodor Adorno, Herbert Marcuse, Walter Benjamin, Friedrich Pollock, Leo Löwenthal i Erich Fromm. Po śmierci Adorno i Habermasa we wczesnych latach 70. nurt ten praktycznie przestał istnieć jako aktywnie rozwijany prąd akademicki i filozoficzny. Odwoływanie się zatem do tego fragmentu ogólnej historii lewicowej myśli, analizy czy doktryny jest po prostu niedorzecznością, ze względu chociażby na ewidentną epizodyczność. Był to dla niektórych marksistów interesujący i wart dalszych rozważań punkt odniesienia, natomiast wielu aktywistów czy współczesnych myślicieli marksistowskich dezawuowało ten dorobek krytykując „frankfurtczyków” za przesadny kulturalizm, zupełne wyabstrahowanie zagadnień filozoficznych i psychologicznych od kwestii socjalno-ustrojowych i ekonomicznych.

Szkoła frankfurcka była zresztą jednym z wielu tego typu prądów, jednak z jakiegoś powodu tropiciele destrukcji, którą niesie upowszechniany „marksizm kulturowy” się na niej chętnie fiksują. Oto jak to tłumaczą. Np. prawicowy National Review tłumaczył to w zeszłym roku w taki oto sposób:

„[Szkoła frankfurcka] zrodziła się z psychologicznej potrzeby, dlaczego komunizm nigdy nie zagościł na dobre w Niemczech i szerzej – na Zachodzie. Odpowiedź, którą zaproponowali Marcuse, Adorno, Horkheimer i inni – zapożyczając nieco od Nietzschego i Freuda – polegała na twierdzeniu, jakoby struktura społeczeństwa kapitalistycznego (które z przekorą i przewrotnością, zupełnie absurdalnie utożsamiali z faszyzmem) była jeszcze bardziej totalitarna niż sądzili”. Innymi słowy – komunizm nie mógł się zakorzenić, gdyż wcześniej zakorzenił się już faszyzm.

Oczywiście, twierdzenie to nie jest prawdziwe; tudzież jest demagogicznie uproszczone do formy, która pasuje do narracji osoby je krytykującej. Jest to też cokolwiek dalekie od centralnych rozważań szkoły frankfurckiej.

To jednak nie jest takie ważne, albowiem, jak zauważył Spencer Sunshine, współpracownik Political Research Associates ta zapiekłość i czepliwość wobec „frankfurtczyków” służy w największej mierze podkreślaniu przyrodzonej marksizmowi i jego kulturalistycznym wariacjom żydowskości. „Marksizm kulturowy” to po prostu nowe opakowanie dla starej antysemickiej i antykomunistycznej dykteryjki o „żydokomunie”, tudzież „judeobolszewii”.

To jest po prostu propagandowa klisza zaczerpnięta wprost z annałów goebbelsowskiej szkoły propagandy, wzięta bezpośrednio z hitlerowskiego instrumentarium i obłożona pewną dozą kosmetyków, by stała się bardziej do przyjęcia w dzisiejszych czasach. W III Rzeszy mówiło się i pisało przeciw „Kulturbolschewizmus”, czyli „kulturalnemu bolszewizmowi”. Konia z rzędem temu, kto wykaże jakąś jakościową różnicę, w tym kontekście, pomiędzy „marksizmem” i „bolszewizmem”.

„Kulturbolschewizmus” był terminem używanym przez nazistowskich krytyków sztuki modernistycznej. Ten zaś był w ich mniemaniu zakorzeniony w żydowskiej dekadencji, a tym samym, zgodnie z nazistowskim tokiem myślenia, związany z „czerwoną zarazą”.

Sprawę tę precyzyjnie zbadał Ari Paul i niektóre wnioski przedstawił na portalu Fair.  Na grunt amerykański kliszę tę skutecznie przeszczepili ekstremistyczni konserwatyści William S. Lind i Paul Weyrich. To właśnie oni w swoich publikacjach poddali ten nazistowski koncept pewnej redakcyjnej obróbce i zaproponowali właśnie „marksizm kulturowy” jako dobrą dźwignię do uprawiania propagandy strachu. W 2002 r. Lind uczestniczył w konferencji, która była swoistym sabatem osób uznających Holocaust za mitologię lub propagandę. „Ci kolesie wszyscy byli Żydami” – miał wówczas powiedzieć. Paul Rosenberg w lewicowo-liberalnym amerykańskim portalu Salon przedstawia dość precyzyjnie obecność tego nurtu w środowisku politycznym, które reprezentuje Donald Trump oraz wskazuje na związki obecnego prezydenta USA z Williamem Lindem.

Nie może dziwić, że nacjonalistyczna prawica przysparza sobie takimi manipulacjami głosów i że odwołuje się do wzorców wprost hitlerowskich. Widać to swoiste mobilizacyjne wezwanie, przynajmniej w jakiejś mierze, działa. Prawo do azylu uchodźczego, rozdział kościoła od państwa i zrównanie praw osób o różnych orientacjach psychoseksualnych podano szerokiej publiczności jako elementy komunistycznej światowej nawały. Szokuje jednak, iż również część opinii publicznej, która uważa się za postępową (co nie znaczy, że jest, ale np. nie lubi PiS-u albo Donalda Trumpa) chętnie zrównuje „marksizm kulturowy” z np. poprawnością polityczną, czym daje paliwo prawicowym oszołomom takim jak Ben Shapiro czy Jordan Peterson. Ci oczywiście popularni są również w Polsce, w kraju, gdzie poprawność polityczna jest powszechnie wyśmiewana jako niemal odpad nuklearny zachodniej kultury, chyba, że dotyczy Polski. Wówczas traktowana jest z pełną stanowczością i powagą (vide: polskie obozy śmierci, żarty z Kaczyńskich w niemieckiej prasie, itd.). To inspiruje też innych „specjalistów”  na prawicy do rozpraw na temat „marksizmu kulturowego”.

Prym wiodą tu takie portale jak Wolne Media, PCh24, Magna Polonia czy Media Narodowe. Oczywiście, bardziej mainstreamowe prorządowe platformy jak wMeritum również obszernie „tłumaczą” to zjawisko i związane z nim zagrożenia. A poza wzmiankowanym Michalkiewiczem inni facecjoniści prawicy internetowej jak „Max” Kolonko czy Grzegorz Braun również aktywnie na ten temat gardłują. Najgorsze jednak, że brednie te dotarły już na portale takie jak Ściąga. Stamtąd wielu uczniów czerpie swoją wiedzę, którą później przedstawia na zajęciach w szkole. Kto wie, być może w tej matni globalnej rewolucji komunistycznej, w którym tak ważną rolę pełni przecież państwowy system edukacji, do kanonu lektur wejdzie za jakiś czas „dzieło” Dariusza Rozwadowskiego pt. Marksizm Kulturowy. 50 lat walki z cywilizacją Zachodu. Kto się założy, że Gazeta Wyborcza będzie za?