Przypomnieli IPN o zbrodniach „bohatera Burego”. To odpowiedź na skandaliczny komunikat

fot. Facebook/AP.ART

Dziś rano na ipeenowskim Przystanku Historia w Warszawie pojawiły się klepsydry i listy ofiar krwawego rajdu Romualda Rajsa „Burego” przez wsie w powiecie bialskim w 1946 r. Nieznane osoby odpowiedziały w ten sposób na skandaliczne wczorajsze oświadczenie IPN, w którym instytut odwołuje ustalenia z drobiazgowego śledztwa dotyczącego działań „Burego” i wybiela jego zbrodnie na prawosławnych Białorusinach.

Przypomnijmy, że wczoraj Instytut Pamięci Narodowej oficjalnie uznał za wadliwe ustalenia z własnego śledztwa prowadzonego w latach 2002-2005. Wtedy w końcowym komunikacie podpisanym przez prokuratura Dariusza Olszewskiego z białostockiego IPN uznano, że oddział Romualda Rajsa, pacyfikując wsie w powiecie bialskim i dopuszczając się zabójstw ludności cywilnej, dopuścił się zbrodni o znamionach ludobójstwa. Jego ofiarami padli bowiem prawosławni pochodzenia białoruskiego, a wyznanie i etniczność miały zasadnicze znaczenie. Potwierdzają to relacje świadków: w spalonej przez Rajsa wsi Zanie niszczono tylko domy rodzin prawosławnych, omijając obejścia katolików. Także w zeznaniach żołnierzy „Burego”, spisanych w zbiorach ośrodka KARTA, wątek niechęci polskich partyzantów do „ruskich” i „kacapów” przewija się regularnie.

Oświadczenie IPN wieńczy trwającą od ponad roku tendencję, by wycofać się z tamtych ustaleń i ogłosić, że „Bury” jest bohaterem i nie wolno z takim twierdzeniem dyskutować. Niektóre fragmenty stanowiska Instytutu trudno odczytywać inaczej, niż jako plucie w twarz polskim prawosławnym. Jak stwierdzenie historyka Kazimierza Krajewskiego, twierdzącego, że „wina „Burego” polega na stworzeniu sytuacji, nad którą nie był w stanie zapanować, i w wyniku której, niezależnie od jego zamierzeń, zginęły osoby, które w żadnym wypadku nie powinny były ucierpieć. Tak „obiektywny badacz” opisał wydarzenia w Zaleszanach, gdzie spędzono mieszkańców do jednego budynku, który następnie podpalono, zniszczono pozostałe domy i strzelano do uciekających z nich.

W innym fragmencie Krajewski oraz prawnik Grzegorz Wąsowski sugerują, że prawosławni obywatele Polski w zasadzie powinni się cieszyć, że „Bury” zabił tylko 79 osób.

– Uważamy, że „Bury” nie działał z zamiarem zniszczenia (ani w całości, ani w części) społeczności białoruskiej lub też społeczności prawosławnej zamieszkałej na terenie Polski w jej obecnych granicach. Miał przecież możliwości, by puścić z dymem nie pięć, ale znacznie więcej wiosek białoruskich w powiecie Bielsk Podlaski – to dosłowny cytat.

Stanowisko IPN wywołało wczoraj prawdziwe wzburzenie historyków niebędących sympatykami skrajnej prawicy, jak również polskich prawosławnych i mniejszości białoruskiej. Oburzenie wyszło poza media i internet. Dziś rano pracownicy warszawskiego Przystanku Historia, IPN-owskiej placówki „popularyzującej historię”, zastali na oknach klepsydry ofiar „Burego” wraz z informacją, w jakich miejscowościach zginęły.

Dla „ekspertów” z IPN przygotowano również listę wszystkich ofiar, by przypomnieli sobie, że wśród ofiar były dzieci, w tym najmłodsze: dwutygodniowa Nadzieja Leończuk oraz rodzeństwo Niczyporuków – trzyletni Aleksy i dwuletnia Anna.

Mocny odpór rewelacjom IPN dał również na łamach Wirtualnej Polski historyk z UMCS, Mariusz Mazur. Stwierdzenie „ekspertów” IPN o tym, że „Bury” mógł spalić więcej wiosek, nazwał krótko „kuriozum”.

– Takie coś można publikować w jakichś niepoważnych gazetkach prawicowych. Zwróćmy uwagę, że nikt w tej notatce IPN nie neguje mordu Burego. Teza jest taka, że mord był uzasadniony, ewentualnie był przypadkowy. Spalenie pięciu wiosek przez przypadek? – powiedział badacz zajmujący się historią Polski w XX w. Odparł również ulubiony argument IPN o tym, jakoby „wyklęci” strzelali tylko do komunistów: – Bury po prostu nienawidził Białorusinów. Jego podwładni później to przyznawali – przypomniał.